Był chaos i była bieda. Czas na kolejne słowo, z którym kojarzę Albanię: kontrasty. Jest ich wiele, widoczne są na każdym kroku, dodają Albanii kolorytu i zaskakują.

Nie bez powodu Albania nazywana jest „krajem Mercedesów”. O większą różnorodność tej marki trudno nawet w Niemczech. Mercedesy są bardzo charakterystycznym elementem albańskiego krajobrazu. Podobno auto stanowi tu najważniejszy wyznacznik dobrobytu. Nic więc dziwnego, że obok limuzyn ze znakiem trójramiennej gwiazdy na albańskiej autostradzie spotkamy osły i stada krów. Dlaczego Mercedesy pojawiły się w Albanii? Były to jedyne auta, które potrafiły przetrwać na albańskich drogach. Niezawodne, radziły i wciąż radzą sobie z dziurami i brakiem asfaltu.

Wyjść z własnego bunkra 

Jak na kraj zamknięty przez wiele lat na turystykę i wszelkie kontakty międzynarodowe, Albania rozwija się w zdumiewającym tempie. Widać to szczególnie w samej stolicy - Tiranie, ale także w nadmorskich kurortach. To kraj, który wychodzi z własnego bunkra i nie chce już izolować się od reszty świata.

Lokalne klimaty

Gołym okiem każdy dostrzeże jednak dysproporcje między cygańskimi slumsami na obrzeżach miast, a rozbudowywanymi na szeroką skalę nadmorskimi kurortami. Między luksusowymi willami z arkadami i basenami, a barakami najuboższych wzdłuż jednej, czy drugiej, nieasfaltowanej drogi. Domy przeciętnych Albańczyków niejednokrotnie stoją po prostu na palach. Przestrzenie pod podłogą są wykorzystywane jako składy albo kryjówkę dla hodowanych zwierząt. Z dachów większości albańskich domów wystają dziwaczne pręty, ale i to ma swoje logiczne wyjaśnienie. Nie jest to na pewno bałkański klimat, ale powód, by odwlec płacenie podatku od nieruchomości (płacony dopiero po ukończeniu budowania domu).

Mafia, lavazh i stacja benzynowa  

Skąd w Albanii bunkry? Dlaczego wszystkie albańskie drogi są tak kręte? Odpowiedź na te i inne pytania jest jedna: Enver Hoxha. Paranoiczny dyktator rządzący Albanią 41 lat. Przywódca kraju od zakończenia II wojny światowej, aż do swojej śmierci - 1985 roku. Początkowo był zwolennikiem Stalina, jednak w latach 60. zerwał wszelkie stosunki z ZSRR. W późniejszych latach poparł maoizm. Albania, choć była najbardziej muzułmańskim krajem Europy, w okresie jego rządów została ogłoszona pierwszym ateistycznym państwem na świecie. Na początku lat 70. zaczęły się zgrzyty w relacjach chińsko-albańskich, co ostatecznie doprowadziło do zerwania sojuszu z Chinami w roku 1978. Od tego momentu Albania zaczęła izolować się od reszty świata i była zamknięta na kontakty międzynarodowe. Enver Hodża, opętany fobią inwazji, zarządził masową budowę bunkrów w celu obrony kraju przed interwencją ze strony sąsiadów i ZSRR. Efektem paranoi przywódcy są wszechobecne dzisiaj bunkry. Podróżując wzdłuż Albanii można zobaczyć je dosłownie wszędzie: na plaży, w górach, przy drogach, na polach, a nawet w rodzinnych, domowych ogródkach. Niektóre z nich zostały współcześnie odnowione i zaadaptowane na kawiarnie czy restauracje. Reszta niszczeje i szpeci krajobraz, a usunięcie ich jest zbyt kosztowne. Innym przejawem fobii Envera Hodży są znane w całej Europie - kręte, albańskie drogi. W obawie przed interwencją nakazywał budowę dróg w taki sposób, aby samoloty nie mogły na nich wylądować. Cel został osiągnięty: w miejscach, gdzie droga mogłaby przebiegać prosto, jedziemy przez prawdziwe serpentyny...

 

Jednego Albanii zarzucić nie można: jeszcze nie została zepsuta przez masową turystkę.  Ma nie tylko cudowny, śródziemnomorski klimat, dostęp do Adriatyku i Morza Jońskiego, wysokie góry, długie, zachwycające wybrzeża czy niskie ceny. Przede wszystkim jest prawdziwa. Pełna kolorytu. Można jej wybaczyć niedostatki infrastruktury, bo krajobrazy w czasie podróży są piękniejsze niż w innych zakątkach Europy. To kraj, który trzeba zwiedzić teraz. Zanim stanie się kolejną Bułgarią, dotkniętą przez szturm turystów.